کرونا؛ اشتباهی سهوی یا کشتاری عمدی؟ - مجله پیامکی

در ادامه این مطلب آمده است: پنج شنبه گذشته او به آژانس های اطلاعاتی آمریکا دستور داد برای پی بردن به اینکه ویروس کرونا دقیقا چه وقت و چطور در انسان ها شیوع پیدا نموده کوشش های خود را مضاعف نمایند. دو سناریویی که او مطرح نموده این است که ویروس از حیوان ناقل آن به انسان منتقل شده یا اینکه انتقال در یک حادثه در آزمایشگاه رخ داده است.

سال گذشته اگر کسی سناریوی دوم را مطرح می کرد، دیدگاه او به اسم کسی که هوادار تئوری توطئه است، نادیده گرفته می شد، اما اکنون تعداد رو به افزایشی از شخصیت ها، اهالی رسانه ها، دانشمندان برجسته و مقامات دولتی نظیر دکتر فائوچی، حداقل به این فکر می نمایند که همه گیری کرونا به علت ضعف فرآیند مهار در چین یا اشتباه در فرایند آزمایش روی خفاش ها آغاز شده است.

به نظر می رسد آنچه به همه گفته شده بود نمی توانست رخ داده باشد، در حال تبدیل شدن به یک واقعیت است و این سبب تعجب همگان شده است. اما یک راه ساده برای مشاهده احتمال ها، دیدگاه دانشمندان و اطلاعاتی که می تواند به بحث برای همیشه خاتمه دهد وجود دارد. نخستین نکته این است که در روز های اولیه آغاز همه گیری ویروس کرونا، تقریبا تمامی دانشمندان و کارشناسان رسانه ای، به دنیایان اطمینان دادند که همه گیری منشأ طبیعی دارد.

این ایده مطرح بود که ویروس کرونا که به طور طبیعی در بدن خفاش ها وجود دارد با تکامل طبیعی در حیات وحش این توانایی را پیدا نموده که به انسان منتقل گردد. چنین اتفاقی قبلا هم رخ داده است.

ویروس اولیه سارس در سال 2003 و شیوع مرس در سال 2012 به همین شکل رخ داد. بعلاوه در ژنوم ویروس که اوایل همه گیری، دانشمندان چینی آن را تعیین کردند و سپس بار ها در سراسر دنیا نقشه آن تهیه شد هیچ نشانه واضحی از دستکاری نشان داده نمی گردد. تمام این ها استدلال های قابل قبولی هستند، اما قاطع نیستند.

در اوج موج نخست همه گیری کرونا، اندازه توجه به این گونه مسائل زیاد نبود. از سوی دیگر به پذیرش دیدگاه های ارائه شده از سوی مقامات بهداشتی تمایل وجود داشت و کسی مایل نبود نظریه های توطئه را در زمینه شیوع کرونا بپذیرد و درنتیجه ایده انتقال ویروس از حیوان به انسان با اطمینان مطرح شد، اما امکان تردید کردن درباره این استدلال وجود دارد.

موضوعی که در آن دوره باید موردتوجه قرار می گرفت، این است که دانشمندان اغلب در تحقیقات خود درباره ویروس ها آن ها را دستکاری می نمایند تا موثرتر شوند و دیگر موجودات حتی انسان را آلوده نمایند. توجیه این اقدام آن است که با این کار رفتار ویروس تعیین می گردد و می توان فهمید چطور یک همه گیری آغاز می گردد و ادامه پیدا می نماید. این یک شیوه تحقیقاتی است و بسیاری از مردم معتقدند که این کار درستی نیست.

موضوع دیگری که تردیدی درباره آن وجود ندارد، این است که انستیتو ویروس شناسی ووهان که در نزدیکی نخستین موارد ثبت شده ابتلا به کرونا قرار گرفته است در جمع آوری ویروس های کرونا از خفاش ها یک مرکز پیشرو است، قبلا آن ها را در آزمایشگاه های خود پرورش داده و توانایی انجام تحقیقات به شیوه ای که ذکر شد، یعنی دستکاری در ویروس را دارد. اگر قصد داشتید در یک آزمایشگاه ویروس همه گیری به وجود آورید، انستیتو ویروس شناسی ووهان یکی از برترین مراکز برای این کار است؛ بنابراین اکنون نظریه های مختلف درباره آغاز همه گیری از این انستیتو مطرح است.

یک نظریه این است که ویروس طبیعی کرونا یکی از کارکنان را آلوده نموده است. نظریه دیگر این است که ویروس دستکاری شده به یکی از کارکنان منتقل شده و نظریه بعد این است که یک زنجیره سلاح بیولوژیک برای آلوده کردن انسان به شکل تصادفی یا عمدی منتشر شده است. این به آن معناست که نظریه نشت ویروس از آزمایشگاه، همیشه، هم از لحاظ علمی و هم از لحاظ شرایط حاکم بر آزمایشگاه ممکن بوده است.

البته افراد نظریه موردنظر خود را قبول می نمایند. برای مثال اگر شما جزو افراد ساده لوح باشید، ترجیح می دهید نظریه انتقال طبیعی ویروس از حیوان به انسان را بپذیرید: یک همه گیری طبیعی که حاصل انتقال ویروس از حیوان به انسان است، فرآیندی پیچیده است که متخصصان می گویند احتمال آن وجود دارد. در گذشته مواردی از همه گیری های مشابه مشاهده شده است. مدیران، برای مثال آن هایی که یک آزمایشگاه نظیر انستیتو ویروس شناسی ووهان را مدیریت می نمایند، افرادی توانمند و احتمالا قابل اعتماد هستند.

به این ترتیب با کنار هم گذاشتن این داده ها به راحتی می توان نتیجه گرفت ویروس کرونا به شکل طبیعی از حیوان به انسان منتقل شده و دیگر نظریه ها صحیح نیستند، اما اگر فردی باشید که به احتمال توطئه فکر می نمایند آنگاه نظریه نشت ویروس از آزمایشگاه برای شما یک نظریه مجذوب کننده است. طبق این نظریه، یک حادثه به دست بعضی افراد رخ داده، سپس از همه مخفی شده است. چه تصور کنید این یک حادثه ناخواسته بوده و چه اقدامی عمدی، دسترسی به آزمایشگاه می تواند در روشن شدن واقعیت بسیار موثر باشد؛ البته اگر چنین دسترسی و امکان تحقیقی وجود داشته باشد.

با توجه به آنچه می دانیم، هر دو گروه یعنی هواداران ایده طبیعی بودن همه گیری کرونا و آن هایی که معتقدند این ویروس و همه گیری از آزمایشگاه نشأت گرفته دچار سردرگمی هستند. آزمایشگاه ویروس شناسی ووهان چین آنچه را که می خواسته داشته تا چنین ویروسی را به وجود آورد، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند ویروس کرونا در آزمایشگاه یادشده اساسا وجود داشته است.

درباره بیمار شدن تعدادی از کارکنان این انستیتو در ماه نوامبر 2019 و دیگر رویداد هایی که قبل از اعلام شایع شدن ویروس رخ داده است، ابهام های فراوانی وجود دارد و اسناد و مدارک کافی برای رسیدن به حقیقت غیرقابل انکار در دسترس نیست.

از لحاظ علمی هم رسیدن به نتیجه قابل اتکا فرایندی بسیار پیچیده است. ویروس ها جهت های تکاملی متعددی پیش روی خود دارند که از یک جهش ساده تا تغییر کل ژن ها را شامل می گردد. بعضی از این گونه تغییرات را می توان در آزمایشگاه ها ایجاد کرد، بدون آنکه ردی از آن باقی بماند. با توجه به اینکه تغییرات عظیم ویروس کرونا برای تبدیل شدن به ویروسی که می تواند یک همه گیری را موجب گردد تغییراتی نیستند که در ویروس های مشابه مشاهده شده باشند، به وجود آمدن آن یا یک حادثه نادر بوده یا اینکه ما اطلاعات زیادی درباره ویروس های کرونا نداریم.

نخستین گزینه، ممکن است و دومین گزینه، قطعا حقیقت دارد. این پرسش همچنان مطرح است که ویروس کرونا که همه گیری کنونی را سبب شده از کجا آمده است؟ یافتن یک ویروس کرونا در خفاش یا حیوان واسط که شباهت ژنتیکی آن با ویروس کرونا بیش از شباهت آن با ویروس های ثبت شده باشد، نشان دهنده آن است که ویروس کرونا به شکل طبیعی در یک جهت تکاملی طبیعی به وجود آمده است و هرچه شباهت یاد شده بیشتر باشد بیشتر می توان مطمئن بود که ویروس از آزمایشگاه نشت پیدا ننموده است.

تحقیقات در این زمینه ادامه دارد، اما سال ها طول خواهد کشید تا نتیجه آن تعیین گردد. برای اثبات یا رد نظریه بعدی یعنی نشت ویروس از انستیتو ویروس شناسی ووهان ضروری است به اسناد و مدارک این مرکز دسترسی وجود داشته باشد. دولت آمریکا، دانشمندان و سازمان دنیای بهداشت خواهان همکاری دولت چین شده اند، اما همان طور که پیش بینی می شد تمایلی به همکاری از سوی دولت چین وجود ندارد. به این ترتیب فعلا هیچ پاسخ روشن و قطعی در زمینه منشأ ویروس کرونا وجود ندارد.

یافتن منشأ ویروس اتفاقی بسیار موثر است: اگر ثابت گردد این ویروس منشأ طبیعی داشته همه تبرئه می شوند، اما نشان می دهد دنیا ما به شکل بی سابقه مستعد همه گیری است و اگر ثابت گردد این ویروس در آزمایشگاه فراوری شده است، وجهه تحقیقات علمی برای سال های متمادی لطمه خواهد دید.