اصفهان؛ پایتخت موقت ایران - مجله پیامکی

21 آبان سال 977، دوازدهم نوامبر 1598 میلادی شهر اصفهان برای بار دوم پایتخت ایران شد. شاه عباس یکم تصمیم به انتقال پایتخت از قزوین گرفت و کار این انتقال هفت سال طول کشید.

به طور کلی، صفویان در طول حکومت نسبتا طولانی سیصد ساله خود در ایران، سه شهر مهم تبریز، قزوین و اصفهان را به پایتختی برگزیدند. پیش از دوران سلطنت شاه عباس، اصفهان در سال 931 میلادی به تصمیم مرداویز قهرمان ملی ایرانیان که سودای احیای امپراتوری ایران با همه مراسم و آیین های باستانی اش را در سر داشت، پایتخت اعلام شده بود.

وی نخستین مراسم سده پس از ساسانیان را در همین شهر برگزار کرده بود و سخن گفتن و نوشتن، جز به فارسی را ممنوع کرده بود.

در سال 1915 هجری یعنی زمان سلطنت احمدشاه قاجار و دومین سال جنگ جهانی اول هم تصمیم گرفته شد که پایتخت ایران از تهران به اصفهان که در مرکز ایران واقع شده است منتقل شود که به علت ورود نیرو های خارجی متخاصم به ایران و تبدیل ایران به گوشه ای از میدان جنگ جهانی اول، عملی نشد.

به نوشته برخی از مورخان، شاه عباس به این سبب که در قزوین، مادرش به دست قزلباش ها کشته شده بود، مایل نبود در آن شهر بماند و در نخستین فرصت اصفهان را پایتخت قرار داد و با این کار، در عین حال خود را از دست قزلباش ها که یک سپاه متعلق به چند ایل بودند، خلاص کرد و بعدا یک ارتش سراسری برای ایران به وجود آورد.

مورخان دیگر، اهمیت موقعیت جغرافیایی اصفهان را که در مرکز کشور و بر سر راه های تجاری واقع شده است، دلیل انتخاب آن به پایتختی دانسته اند.

هرچند برخی نیز این موضوع را عنوان کرده اند که در بین درباریان شاه عباس مردی بود به نام حاتم بیک که بعد وزیر اعظم شد و به لقب اعتمادالدوله ملقب شد، او به شاه عباس گفته بود در سال هزار هجری قمری خطری درپیش است و اگر پایتخت را تغییر بدهد آن خطر ازبین خواهد رفت.

به هر روی در نخستین مراسم رسمی نوروز که در اصفهان برگزار شد، شاه عباس تاکید کرده بود اصفهان تا ابد پایتخت ایران خواهد بود و دستور داده بود که در اصفهان به کشور هایی که در ایران کنندگی سیاسی و بازرگانی داشتند، زمین رایگان داده شود تا برای خود سفارتخانه بسازند و از دولت های دیگر خواسته بود در اصفهان سفارتخانه و مرکز تجاری دایر کنند.

این اقدام، ظرف چند سال، اصفهان را به اوج عظمت خود رساند و آن را به صورت پایتختی بین المللی درآورد که فرستادگان و بازرگانان از اروپا و خاور دور به آن روی می آوردند. برخلاف شاهان دیگر که در میدان کهنه اصفهان اقامت گزیدند، شاه عباس تصمیم گرفت دربار خود را در حاشیه جنوب غربی شهر کهنه برپا کند.