نقشه هایی که کرونا برای ما کشید - مجله پیامکی

از وبسایت سازمان بهداشت جهانی دیدن نمایید.

این ماجرا از همان ابتدای شروع فراگیری هم وجود داشت، جایی که سازمان جهانی بهداشت نقش سطوح در انتقال را قابل توجه می دانست و پس از مدتی تاثیر سطوح در چرخه انتقال ناچیز اعلام شد.

مستندترین گزاره های پزشکی در همه این ماه ها آنهایی است که براساس داده کاوی و تحلیل آمارها به دست آمده است.

این موضوع در میان جامعه پزشکی ایران هم تایید شده است، به اسم مثال وخامت اوضاع تهران در میانه موج پنجم کرونا به واسطه تماس های شهفرایندان با سامانه 6070 استخراج شده است، یا درباره شرایط سنی مبتلایان به کرونا هم این ماجرا صدق می نماید، به اسم مثال در میانه موج اول به این دلیل همیشه اسم می شد که بچه ها مصون از ابتلا هستند که در میان تعداد بالای مبتلایان تنها چند کودک حضور داشت اما این شرایط در موج سوم تغییر کرد و اپیدمیولوژیست ها اسم کردند حضور بچه ها مبتلا افزایش یافته است بنابراین چنین نتیجه گیری شد که موج سوم شامل ابتلای بچه ها هم می گردد.

به این ترتیب می توان به جای برآورد و پیش بینی درباره یک بیماری عفونی با ابزار ارقام در یک جامعه گسترده آماری به نتایج قابل استنادتری رسید.

در این گزارش سعی شده است با همین نگاه به بعضی داده های موجود استناد و البته از نظر کارشناسان هم بهره گرفته گردد تا شاید بتوان اطلاعات بیشتری نسبت به جریان در حال وقوع به دست آورد.

به اسم مثال با آنالیز شرایط بعضی از شهرها در میانه فراگیری هر چهار موج می توان سؤالاتی را عنوان نمود و با رسیدن به پاسخ ها به مؤلفه های مؤثر در ایجاد شرایط آنها پی برد.

برای نمونه سیستان و بلوچستان در چهار موج ابتدایی شرایط پایداری داشت، اما اوضاع این استان در میانه فراگیری موج چهارم رو به وخامت گذاشت. به عبارت دیگر در گزارش پیش رو شرایط استان های مختلف کشور را در پیک های مختلف کرونا زیر ذره بین قرار داده ایم.

موج دوم/ 27 اردیبهشت 99 تا 30 مرداد 99

ابتدای شروع موج دوم بر اساس رنگ بندی کرونایی شهرستان های کشور فقط چهار استان خوزستان، هرمزگان، کرمانشاه و آذربایجان غربی در نقشه یک تیر 99 در شرایط قرمز قرار دارند.

با نگاه به نقشه اول می توان دریافت استان های مرکزی ابتدای موج دوم شرایط پایدارتری نسبت به استان های مرزی دارند. یزد، سمنان، مرکزی و اصفهان از جمله شهرهای سفید (کم خطر) در جدول ابتدایی موج دوم هستند.

نقشه دوم روایت 10روز پس از نقشه اول است. بر اساس رنگ بندی مندرج در آن می توان متوجه شد دامنه شیوع از استان های حاشیه ای به سمت مرکز ایران در حرکت است.

نقشه دوم 16 روز پس از نقشه اول ترسیم شده و در آن تعداد شهرهای قرمز در فاصله دو هفته از چهار استان به 9 استان رسیده و هفت استان هم به رنگ نارنجی (پرخطر) درآمده است. نکته جالب این است که همچنان استان های مرکزی (اصفهان، یزد و سمنان) شرایط پایدارتری دارند.

نقشه سوم به فاصله 10روز از نقشه دوم تهیه شده که نشان می دهد شیب صعودی ابتلا همچنان ادامه دارد و تعداد استان های قرمز به عدد 12 رسیده و استان های در شرایط نارنجی هم به عدد 13 رسیده است. نکته قابل توجه شرایط نسبتا پایدار تهران است.

نقشه چهارم روایت شرایط ایران در 11مرداد 99 است. دو روز بعد از این تاریخ رکورد قربانیان روزانه با 235کشته می شکند. 14استان در شرایط قرمز قرار می گیرند که سرآمد آنها تهران، گلستان و مازندران است و همچنان اما یزد در شرایط پایداری واقع شده است.

نقشه پنجم حکایت روزهایی است که شیب ابتلا در موج دوم رو به کاهش گذاشته، یزد و استان های مرکزی بالاخره به لیست شهرهای قرمز اضافه شده اند و این بار بعضی شهرهای مرزی از شرایط قرمز به شرایط هشدار رسیده اند.

ذره بین

چرا در موج دوم شرایط استان های مرکزی پایدار است؟

مسعود مردانی، متخصص بیماری های عفونی: در طول دوره فراگیری موج دوم هنوز شاهد بروز واریانت های مختلف این ویروس نیستیم، بنابراین باید دلیل پایداری شهرهای مرکزی را فقط در مقدار رعایت پروتکل های بهداشتی به وسیله آنها و در پی آن دلیل بحرانی بودن شرایط بعضی شهرهای حاشیه مرزی را در رعایت نشدن شیوه نامه های بهداشتی بدانیم.

موج سوم/ 21 شهریور 99 تا 30 دی 99

موج سوم کرونا شامل بازه ای 90روزه است. آبان سال گذشته در میانه موج سوم تعداد قربانیان روزانه ایران به 486 کشته در روز هم رسید. در نقشه رنگ بندی وزارت بهداشت مهر سال گذشته 24استان در شرایط قرمز قرار گرفته اند اما سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی شرایط مناسب تری نسبت به دیگر نقاط ایران دارند.

نقشه دوم روایت 11 آبان 99 است. در این روز بنا به اعلام وزارت بهداشت 27استان در شرایط قرمز قرار دارند، با این شرایط هنوز استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان شرایط پایدارتری نسبت به دیگر استان های کشور دارد.

حدود یک ماه پس از نقشه دوم ایران از قله موج سوم گذشته است و با این که همچنان تهران، اصفهان، سمنان و یزد در شرایط قرمز قرار دارند، استان های سیستان و بلوچستان و خوزستان از شرایط پایدارتری نسبت به این استان ها برخوردارند.

نقشه چهارم شروع فروکش موج سوم است. این نقشه روایت شرایط ایران در 4 دی ماه 99 است که هیچ شهر قرمزی در نقشه وزارت بهداشت وجود ندارد.

نقشه پنجم متعلق به 29 دی 99 است و داده های جالبی دارد. در حالی که برای اولین بار رنگ آبی (کم خطر) رنگ غالب نقشه است فقط دو استان شمالی یعنی مازندران و گیلان با 10شهر در شرایط قرمز، تنها منطقه ها پرخطر ایران را تشکیل می دهند.

ذره بین

چرا شرایط سیستان و بلوچستان در موج سوم پایدار ماند؟

علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: موج سوم به شکل آشکاری شدیدتر از دو موج قبلی در ایران رخ داد. در پیدایش هر موج باید به نقش بالای انجام مسافرت ها و رعایت نکردن پروتکل های بهداشتی و برگزاری تجمعات اشاره کنیم اما این را که چرا در تمام مدت موج سوم شرایط استان های سیستان و بلوچستان و خوزستان به نسبت دیگر شهرها پایدارتر بود، باید در دو نکته دید، یکی تراکم کمتر در این استان ها به ویژه در سیستان و بلوچستان و دیگری زمان شروع موج سوم در ایران، چراکه این موج همراه شروع فصل پاییز در ایران رخ داد و البته این دو استان شرایط اقلیمی گرم و خشک تری نسبت به دیگر استان ها دارند، البته باید گفت خود سرما تاثیری در شیوع ندارد و فقط باعث تراکم و تجمع بیشتر می گردد که این امرزمینه ساز بستر مناسب شیوع می گردد.

موج چهارم/ 11فروردین 1400 تا 14خرداد 99

نقشه اول مربوط به اولین روز سال 1400 است؛ روزی که با وجود مخالفت های آشکار وزارت بهداشت ستاد ملی مقابله با کرونا تصمیم به صدور مجوز سفرهای نوروزی داد. نقشه این روز حکایت از پایداری استان های ایران به جز استان های خوزستان و لرستان دارد.

موج چهارم را به نام موج آلفا یا واریانت انگلیسی می شناسیم. واریانتی که از لحاظ مقدار سرایت پذیری تا 70 درصد نسبت به سویه های قبلی شدیدتر بوده است.

نقشه دوم مربوط به 14فروردین یعنی انتها تعطیلات نوروزی است و همان طور که قابل مشاهده است به مقدار قابل توجهی استان های قرمز و نارنجی افزایش یافته است.

نقشه سوم یکی از عجیب ترین نقشه های رنگ بندی طول دوره موج چهارم است. این نقشه مربوط به 18فروردین یعنی تنها با فاصله چهار روز از نقشه قبلی منتشر شده است و بر اساس آن منطقه کم خطری در ایران وجود ندارد! این موضوع همیشه یک از انتقادهای عظیم به عملکرد دولت برای صدور مجوز سفرهای نوروزی است، شاهدی بر سوءمدیریت دولت در دامن زدن به موج چهارم.

نقشه چهارم مربوط به 30فروردین است و رنگ قرمز تیره هم به نقشه موردنظر اضافه شده است، همچنان پایدارترین استان در میانه موج چهارم سیستان و بلوچستان است. تهران، اصفهان، خوزستان و البته استان های شمالی در گروه استان های پرخطر موج چهارم قرار دارند.

نقشه پنجم حکایت فروکش کردن موج چهارم است که مربوط به 25 اردیبهشت 1400 است. به جز بخش هایی از استان هرمزگان و آذربایجان غربی، اغلب شهرهای ایران در شرایط نارنجی قرار دارند.

ذره بین

چرا یکباره ایران قرمز شد؟

علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی: در موج چهارم واریانت آلفا، واریانت غالب در ایران بود و بعلاوه خوزستان در کانون شیوع کرونا در موج چهارم قرار داشت، چرا که راه ورود واریانت آلفا از کشور عراق به ایران بود. بی توجهی در کنترل مرزی به میزان ای بود که به سرعت این استان را به کانون شیوع کرونا در موج چهارم تبدیل کرد.

سرایت پذیری بالای این واریانت باعث سرعت شیوع این ویروس در موج چهارم ایران است. اما معتقدم مولفه های به کار گرفته شده در نقشه رنگ بندی وزارت بهداشت چندان استناد علمی ندارد، چرا که براساس این مولفه ها نقشه های منتشر شده روایت حداقل هفته گذشته شرایط شهرها را اسم می نماید. وگرنه تاثیر سفرهای نوروزی در موج چهارم را باید 10تا 15 روز پس از انتها گرفتن آن در نقشه ها ببینیم نه سه روز پس از انتها گرفتن سفرها.

موج پنجم/ 1 تیر 1400

قصه موج پنجم که همچنان شهرهای ایران درگیر آن هستند و حتی هنوز به قله هم نرسیده برخلاف چهار موج پیشین از سیستان و بلوچستان شروع شد.

نقشه اول مربوط به 5 تیر 1400 است که بر اساس آن استان سیستان و بلوچستان در شرایط فوق قرمز واقع شده است، درحالی که اغلب شهرهای ایران در شرایط زرد قرار گرفته اند.

موج پنجم را به نام واریانت دلتا یا کرونای هندی می شناسیم و می دانیم سرایت پذیری این واریانت از گونه قبلی هم بسیار بیشتر است.

این نکته را می توان در تغییر رنگ بندی نقشه دوم که با فاصله هشت روز نسبت به نقشه اول منتشر شده هم متوجه شد. با توجه به رنگ ها می توان سیستان و بلوچستان را کانون شیوع موج پنجم نامید.

نقشه سوم مربوط به 24 تیر 1400 است. نکته جالب توجه این که هر چند سیستان و بلوچستان کانون شیوع این موج محسوب می گردد اما استان های با بالاترین سطح درگیری پس از سیستان و بلوچستان نه همسایگان این استان بلکه دو استان تهران و مازندران هستند و دلیل آن را بسیاری از کارشناسان، مقدار بالای سفرها می دانند.

نقشه چهارم مربوط به 9مرداد نشان دهنده یک رویه ثابت در طول همه موج های کروناست. به این مفهوم که با توجه به این نقشه شرایط سیستان و بلوچستان به اسم کانون شیوع در موج پنجم به سمت مطلوب تری در حرکت است و البته استان های مرکزی و شمالی در شرایط وخیم تری قرار گرفته اند.

نقشه پنجم، شرایط امروز ماست. نقشه رنگ بندی متعلق به 16مرداد سال جاری است. یکی از تلخ ترین نقشه ها که باعث شکسته شدن رکورد تعداد قربانیان روزانه در ایران شده است؛ 588 قربانی در یک روز. این شرایط در حالی است که ما هنوز به قله موج پنجم نرسیده ایم.

ذره بین

موج پنجم چرا شروع شد؟

نادر توکلی، معاون درمان ستاد کرونای تهران: در حال حاضر تنها تسریع واکسیناسیون عمومی است که می تواند فرایند ابتلاها را کم کند. ما در حالی در موج پنجم بالاترین مقدار قربانیان روزانه را داشته ایم که هنوز کمتر از 10درصد از مردم توانسته اند واکسینه شوند.سیاست های دیگری هم باید همراستا با فرایند واکسیناسیون عمومی صورت بگیرد. از محدودیت های تردد گرفته تا نظارت بیشتر بر رعایت پروتکل های بهداشتی به وسیله مردم.ستاد ملی مقابله با کرونا باید تجدیدنظری در سیاست های کنونی داشته باشد.

هر چند کرونای دلتا به وسیله مرزهای پاکستان به ایران وارد شده اما حالا واریانت غالب ایران است و برای مهار آن احتیاج به اقدام فوری از سوی ستادملی مقابله با کروناست. با این که شرایط سیستان و بلوچستان را در ماه گذشته می دانستیم اما هیچ محدودیتی در ترددها اعمال نکردیم تا شرایط ایران به وخیم ترین شرایط در طول 18 ماه گذشته دچار گردد.

میثم اسماعیلی - جامعه / روزنامه خبرنگاران