بام های سبز در دنیا (1)

به گزارش مجله پیامکی، بیشتر کشورهای پیشرفته در راستای بهره گیری از بام های سبز گام نهاده اند که در این میان کوشش های بعضی از آن ها ملموس تر است. برای مثال، مهم ترین هدف از توسعه ی پایدار در آمریکا، در جهت هرچه کم رنگ تر نمودن وابستگی به فرآورده های نفتی بوده است و در این راستا تمام توان خود را به کار بسته اند. در سیستم بام سبز، پتانسیل های کاربردی

نویسندگان: مهندس مسعود کریمیان (1)

مهندس علی محمد ظهرابی (2)

The green roofs in the world

تاریخچه ی استفاده از بام های سبز در کشورهای دنیا

بیشتر کشورهای پیشرفته در راستای بهره گیری از بام های سبز گام نهاده اند که در این میان کوشش های برخی از آن ها ملموس تر است. برای مثال، مهم ترین هدف از توسعه ی پایدار در آمریکا، در جهت هرچه کم رنگ تر نمودن وابستگی به فرآورده های نفتی بوده است و در این راستا تمام توان خود را به کار بسته اند. در سیستم بام سبز، پتانسیل های کاربردی فراوانی نهفته است و به کارگیری این سیستم در شهرها، از اندازه هزینه ی مصرف انرژی کاسته و به کارآیی مفید محیط می افزاید. بعلاوه بام های سبز به مساحت قابل استفاده افزوده و مکان های نوی را برای اجتماع درون محیط شهری و گردش در فضای بیرون از خانه فراهم می سازند. تشویق و حمایت های بی دریغ شهرداران در این باب، سبب شده است که صاحبان ساختمان ها کم کم به ارزش افزوده ی آن و مزایای به کارگیری چنین طرح هایی شامل طراحی، گیاه کاری، تخصیص و ساخت باغ بام ها پی برده، در این راستا از یاری متخصصان امر و معماران بهره جویند.

در این میان، ضوابط مختلفی برای این سیستم در حال آنالیز بوده و ساخت انواع باغ بام ها، احتیاجمند تصمیمات برنامه ریزی شده است که برای حصول نتیجه ی مورد نظر، داشتن آگاهی و اطلاع از نحوه ی استفاده از آن ضروری ست. بام سبز باید قابلیت نگه داری و کنترل وزن خاک باران و برف، جهت تعبیه شده ی پیاده و دیگر موارد را فراتر از سیستم مهندسی بام های معمولی داشته باشد. معمولاً کارخانه های سازنده، سه مشخصه را برای باغ بام ها در نظر می گیرند که عبارت اند از:

بام های سبز در آمریکای شمالی

در آمریکای شمالی شماری از مقامات شهری، توسعه ی بام های سبز را به طور گسترده ای آغاز نموده اند. شیکاگو یک برنامه ی بام سبز عمده دارد (از جمله یک نمونه ی فوق العاده در پشت بام به سبزترین شهر در آمریکا پیشتاز است. هدف از ایجاد فضای سبز، تغییر شرایط شهر از شرایط کاملاً صنعتی آن در گذشته، به آینده ای با فن آوری برتر است که منجر به جذب سرمایه گذاری های نوتر گردد. پرتلند، اورگان، سیاتل و واشنگتن نیز برنامه های گسترده ای را در خصوص بام سبز در دستور کار خود قرار داده اند. اندازه بارندگی بسیار فراوان در سواحل شمال غربی و منحرف شدن آب نه تنها مسائل سرازیر شدن سیل بلکه آلودگی رودخانه ها و مجراهای آبی را در پی دارد. بام های سبز اندازه منحرف شدن آب را در اطراف ساختمان ها کاهش می دهند. مقامات شهر تورنتو از طرح بام های سبز به عنوان ابزاری برای مقابله با جزیره ی حرارتی شهر که گاه در تابستان در مرکز شهر به اندازه آزار دهنده ای بالا می رود، استفاده می نمایند. به کارگیری بام های سبز به گونه ای چشمگیر اندازه گرمای منعکس شده از پشت بام ها و نیز اندازه گرمای هدررفته از ساختمان ها را کاهش می دهد.

بام های سبز در کشورهای اروپایی

در حال حاضر مهم ترین مراکز رونق و به کارگیری بام های سبز در اروپا، آلمان و سوییس هستند. در این مراکز، به ویژه در آلمان این پدیده به یک الزام قانونی در بسیاری از شهرهای بزرگ تبدیل شده است. به موازات این چارچوب قانونی، یک نظام یاری مالی وجود دارد که از سوی مقامات محلی به منظور اهمیت دادن به فضای سبز به اجرا در آمده و به طور معمول 50 درصد هزینه های مربوطه را می پردازد و البته محرک اصلی برای استقبال گسترده از این طرح، قوانین دولتی بوده که ضرورت فضای سبز را در نتیجه ی توسعه ی صنعتی ایجاب می کرد. اما در حال حاضر بام های سبز عمدتاً به عنوان بخشی از طرح های هماهنگ جلوگیری از هدر رفتن آب های زائد مورد استفاده قرار می گیرند تا خطر سیلاب های شهری را بعد از بارش های سنگین کاهش دهند. انواع گوناگون ابتکار بام های سبز که در بسیاری از کشورها سروصدای زیادی به پا نموده است، یک ویژگی مشترک دارد: این طرح ها اگر چه تحت حمایت استراتژیک دولت مرکزی هستند، در سطح شهری و منطقه ای عمل می نمایند و بر روی احتیاجهای خاص آن منطقه متمرکز می شوند. این طرح ها که با اندازه بالای تعامل و همکاری میان مقامات محلی و شهری، جوامع تحقیقاتی محلی، صنعت بام سبز و مؤسسات بازسازی و اجتماعی همراه هستند، راه چاره هایی را برای برآورده کردن احتیاجهای منطقه ای ارائه می دهند. دانشگاه شفیلد یک مؤسسه ی تحقیقاتی عمده در این زمینه است و تا به امروز در مطالعات مربوط به بامهای سبز شهرتی بین المللی به دست آورده است. نخستین کنفرانس ملی بام های سبز که بیش از 200 نماینده را جذب کرد، با همکاری شورای شهر شفیلد و دانشگاه شفیلد در سپتامبر 2003م. برگزار گردید. این کنفرانس مشارکت کاری میان دانشگاه شفیلد و شورای شهر را مستحکم تر کرد و به طور مستقیم به اجرای پروژه های بام های سبز در منطقه انجامید. برای مثال، پروژه بام های سبز در مرکز تجاری مورگیتس کرافت روتردام فقط به خاطر حضور طراحان این پروژه در کنفرانس بود. این کنفرانس موجب تشکیل مؤسسه ی بام سبز ملی شد. در سال 2004م. گردهم آیی بام سبز با حضور شورای شهر و دانشگاه شفیلد با هدف ایجاد مکان هایی برای ترغیب انبوه سازان ساختمان به سبزپوش کردن بام ها در شفیلد برگزار گردید. شمار قابل ملاحظه ای از مؤسسات بام سبز در جنوب شرقی لندن اعتماد این انبوه سازها را به خود جلب نموده اند و در نتیجه این منطقه در اجرای طرح بام سبز در بریتانیا پیشگام بوده است.

نمونه هایی از بام های سبز اجرا شده در دنیا

سوییس یکی از قدیمی ترین سقف های سبز اروپا را دارد که در سال 1914م. در والیشفن زوریخ ساخته شده است. مخازن صافی آن 30000 مترمربع از سقف های واقعی ست. برای خنک نگه داشتن داخل و جلوگیری از رشد باکتری ها در طبقه ی تصفیه، یک لایه زهکشی از شن و 15 سانتیمتر از خاک در پشت بام واقع شده است و با آسفالت ضد آب شده است. پیش از آن، چمن با تراشیدن دانه در آن جا رشد نموده بود، اما اکنون به پناه گاهی برای بسیاری از گیاهان شده است. نخستین باغ گیاهی پشت بام در آگستونبرگ که یک شهر در حومه ی ماملو است، در سال 1999 م. نصب شده است. مؤسسه ی دنیای سقف سبز (IGRI) در سال 2001 به عنوان یک ایستگاه تحقیقاتی و وسیله ی آموزشی آغاز به کار کرد. سقف سبز در ماملو بسیار خوب رواج یافته است.

نمونه هایی انگلیسی از بام سبز، در دانشگاه نانینگهام و در لندن در موزه ی هانریمان و کاری موارف قرار دارند. اتلرد استیت نزدیک رودخانه ی تایمز در مرکز لندن، بزرگ ترین سقف سبز تاریخی مرکز انگلستان است. تکستس در لیورپول نیز یکی از نامزدهای پروژه های بزرگ سقف سبز است.

در فرانسه، یک سقف سبز بزرگ خشن (8000 متر مربع) در موزه ی نو ال ـ هیستوریال دلاواند که در جون 2006م. در لن لوس ـ سور ـ بلاگن باز شده است.

ساختمان نو آموزشگاه علوم کالیفرنیا، گلدن پارک انرانسیسکو، سقف سبزی به مساحت 1 هکتار دارد که محلی برای پرورش گیاهان اهلی می باشد. بر اساس اسناد آموزشگاه ساختمان سازی، این ساختمان های نو 30 تا 35 درصد کم تر انرژی مصرف می نمایند.

فواید اختصاصی و عمومی بام های سبز

فواید اختصاصی:

1. فواید مالی: کاهش هزینه های گرمایش و سرمایش و افزایش ارزش دارایی در خانه ای یک طبقه در کانادا با بام علفی و پوشش خاک 9/3 اینچ مورد مطالعه نهاده شد و نشان داده شد که بام سبز موجب کاهش 25 درصد انرژی سرمایش در تابستان شده است.

ـ حفاظت از پوسته ی بام: بام سبز می تواند طول عمر پوسته ی بام را به وسیله حفاظت در مقابل اشعه ی فوق بنفش و در پی آن انبساط و انقباض ناشی از نوسانات حرارتی افزایش دهد. بیش تر بام ها هر 15 تا 20 سال باید جایگزین شوند. برخی بام های سبز در آلمان تا 40 سال بدون احتیاج به هیچ تعویضی عمر نموده اند.

ـ عایق صوتی: بام پوشیده با خاک و گیاهان می تواند عایق صوتی باشد.

ـ فضاهای مطبوع و سرگرمیی: بام سبز فضاهای طبیعی و زیبایی برای سرگرمی فراهم می سازد.

ـ پرورش گیاهان خوراکی: یک بام سبز با طراحی خوب می تواند دارای گیاهان و سبزیجات رایج در باغ سنتی باشد، یک هتل در ونکوور کانادا سبزیجات خود را روی بام سبز پرورش داده و با این روش در هزینه های آشپزخانه خود 30000 دلار در سال صرفه جویی نموده است.

فواید عمومی:

1. کاهش اثرات جزایر گرمایی شهرها: اصطلاح اثر جزیره ی گرمایی به اختلاف حرارت بین شهر و حومه آن اطلاق می گردد. این اختلاف حتی می تواند تا 10 درجه ی سانتی گراد باشد. بام سبز با اثر جزیره ی گرمایی با افزایش پوشش گیاهی که به منظره شهر اضافه شده، مقابله می نماید. گیاهان محیط اطراف خود را به وسیله چرخه ی طبیعی تبخیر ـ تعرق خنک می سازند.

2. حفاظت از فاضلاب: فاضلاب مسأله ی جدی آلودگی آب است. بام سبز 75 درصد از بارش یک اینچی باران را دریافت می نماید. بام سبز بار بیش از حد سامانه های مجاری فاضلاب را آرام می سازد. یک کانال از پشت بام به مجاری فاضلاب موجب جاری شدن فاضلاب روی پیاده رو می گردد که در بالای خود ذرات خطرناک را حمل می نماید. در طی بارش شدید بیش تر شهرها مجاری فاضلاب خود را با مجاری فاضلاب خانگی متصل می نمایند و به این ترتیب بار فاضلاب بیش تر می گردد که این عمل موجب افزایش فشار بر تأسیسات گندزدایی می گردد. عدم ترمیم مجاری فاضلاب، آب راه های شهر را بی اثر خواهد نمود.

3. اصلاح کمیت آب: بام سبز با جذب دی اکسیدکربن و فراوری اکسیژن موجب تصفیه ی هوا می گردد. فقط 5/1 مترمربع علف سبز نبریده (زنده) اکسیژن کافی سالانه ی یک شخص را فراهم می سازد. یک متر مربع (76 .10 فوت مربع) از بام سبز علفی می تواند 0/2 کیلوگرم از ذرات معلق هوا را در سال حذف نماید.

4. ذخیره ی انرژی: دیگر نقش ابزاری بام سبز توانایی کاهش حرارت اطراف شهرهاست. جلوگیری از افزایش دمای ساختمان ها در ماه های تابستان، موجب کاهش تقاضا برای الکتریسیته جهت خنک سازی می گردد. در طی ماه های زمستان بام سبز می تواند عایق مهمی باشد و کاهش تقاضا برای انرژی گرمایی را موجب می گردد.

پی نوشت ها:

1. مدیر برنامه ریزی طراحی و توسعه ی شهری معاونت شهرسازی شهرداری، کارشناس ارشد معماری، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2. کارشناس معاونت شهرسازی، کارشناس ارشد شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

منبع: ماهنامه ی دانش نما، شماره 171-170، تیر ـ مرداد 88

ادامه دارد...

/ج

منبع: راسخون

انتشار: 6 آذر 1400 بروزرسانی: 6 آذر 1400 گردآورنده: smslovely.ir شناسه مطلب: 1836