گفت وگو با پانته آ سیروس؛ بازیگر نقش بی بی مریم - مجله پیامکی

پانته آ سیروس، بازیگری است که به بی بی مریم در قاب پرویز شیخ طادی جان بخشیده؛ او نقاش است و تاکنون تجربه های سینمایی، تلویزیونی و تئاتر را از سر گذرانده، اما با نقش این بانوی بختیاری به مخاطبان بیشتری معرفی شد.

سیروس به واسطه آمادگی جسمانی و توانایی تیراندازی و اسب سواری اش مورد توجه عوامل سریال بانوی سردار قرار گرفت و بالاخره توانست بر مرکب بی بی که مدت ها دنبال سواری قابل می گشت، سوار گردد و بگردد بانوی سردار. با این بازیگر در دفتر روزنامه جام جم، گفت وگوی مفصلی داشتیم. خودتان سریال را دنبال می کنید و راضی هستید؟ بله، در مجموع راضی ام. دوست داشتید، چیزی را تغییر دهید؟ مایل بودم فرصت داشتیم و لهجه را به کار اضافه می کردیم. این در واقع لهجه مکمل این فضا و لباس هاست.

قبول دارم. این بیشترین انتقادی است که نسبت به کارتان مطرح می گردد. خیلی حرف ها زده می گردد، اما آدم ها در جریان بخشی از اتفاقات هستند و از سختی های آن کار و دلایل اتفاقات خبر ندارند.

در کار هایی که مربوط به یک قوم و ایل است، شما درگیر یک سری حساسیت هایی می شوید که اصلا به ذهنتان هم نمی رسید. این حساسیت ها ناشی از عدم شناخت و تعصبات از یک سو و عدم آگاهی از سوی دیگر است. به هر حال من در جایگاهی نیستم که بتوانم این حساسیت ها را قضاوت کنم و تنها با آن ها روبرو می شدم. وقتی تمام این موارد را کنار هم می گذارم باید بگویم که یک سری از نقدها به کار وارد نیست، یک سری دیگر را هم در جایگاهی نیستم که بخواهم پاسخ دهم و بعضی موارد را هم می پذیرم. مثل همین لهجه که اگر زمان بیشتری داشتیم، حتما روی آن کار می کردیم. واقعیت این است که من امروز قرارداد بستم و فردا کار کلید خورد.

آنچه من شنیده ام این است که نه به خاطر زمان بلکه به دلیل حساسیت های احتمالی نسبت به ادای لهجه، این مورد از کار حذف شده است.

قطعا ما هر کاری در جهت نشان دادن یک قوم انجام دهیم، یک سری آدم حساس هستند که به آن خرده می گیرند. مثلا می گویند آ را باید بیشتر می کشید یا.... گاهی می بینم محتوای اثر تحت تاثیر این حساسیت ها فراموش می گردد. ما داریم اسطوره ای که متاسفانه غیر از بختیاری ها، بسیاری آن را نمی شناختند از گنجه بیرون می آوریم، به آن می پردازیم و می گوییم این شخص باعث افتخار است.

آن وقت به عنوان مثال، ایراد می گیرند چرا اسبش سفید است؟ چرا فلانی را این گونه صدا کرد؟ این ها احوال قوم ما نیست، لباس ها رنگ آمیزی آنچنانی تری باید داشته باشد و ده ها مورد از این گونه گله گذاری ها. اگر ما پول هنگفت یا صنعت تلویزیونی و سینمایی عجیبی داشتیم، می توانستیم بهتر باشیم، اما واقعا بعضی کار های ما با محدودیت های زیادی ساخته می گردد و این همه مو را از ماست کشیدن، بی انصافی است. باید گفت گر تو بهتر می زنی، بستان بزن؛ اگر تو می توانی بهتر بساز. چرا نمایشنامه رادیویی، تئاتر و فیلم سینمایی اش را نداشته باشیم؟ اگر ساخته گردد، من صف اول می ایستم و آن کار را تشویق می کنم.

سوای قضیه لهجه، بازخورد ها چگونه بوده است؟

بدون اغراق 90 تا 95 درصد کسانی که در صفحه های مجازی و ... با ایشان ارتباط دارم می گویند از بازی راضی هستند و بی بی را باور کردند. از این قضیه خیلی شادم و به آن افتخار می کنم. کسانی هم اعتراض دارند که بخشی از آن ها وسواس و حساسیت است و بخش دیگر قابل پذیرش.

معترضان چه می گویند؟

می گویند واقعیت این نیست و ماجرا چیز دیگری بوده و حرف هایی از این نوع. در صورتی که ما می گوییم، این اقتباس پرویز شیخ طادی است. مسلما هیچ کدام از این داستان ها به عینه اتفاق نیفتاده است. ما در 12 قسمت برداشتی از شخصیت بی بی مریم داشتیم.

پس این برشی از زندگی بی بی است.

بله. حتی نشان دادن زندگی یک زن معمولی و معرفی نقش های مختلف او به عنوان مادر، همسر، فرزند، خواهر و... هم به بیش از ده قسمت نیاز دارد؛ چه برسد به بی بی مریم بختیاری که باید در این زمان کوتاه ابعاد مختلف شخصیتش را نشان دهی، برای مخاطب جذاب هم بگردد و مستندگونه نباشد.

با این تفاصیل چرا مینی سریال ساخته شد؟

این را باید از خودشان بپرسید. کاش می شد که طولانی تر باشد. اصلا اول قرار بود پنج قسمت باشد، بعد شد هفت قسمت و کم کم به 12 رسید.

البته ظاهرا فصل بعدی قرار است ساخته گردد که به زندگی علیمردان خان می پردازد.

شنیدم، اما اطلاع دقیق ندارم.

به عنوان مادر این شخصیت حضور خواهید داشت؟

اگر ساخته گردد و آقای شیخ طادی کارگردانش باشند، احتمالش هست، اما اگر کارگردان تغییر کند، مطمئن نیستم.

شما پیش از این هم در سینما کار کرده اید و هم تلویزیون، اما هیچ یک از نقش هایتان به اندازه بی بی مریم دیده نشد.

واقعیت این است که بازی در چنین نقشی که آنقدر دیده گردد برایم مثل رویا بود. البته دیده شدنش نه، بلکه بازی در نقشی با این ویژگی ها برایم آرزو بود. من می توانستم یک زن گریه کن را بازی کنم که مدام به او ظلم می گردد و گوشه ای در خانه اشک می ریزد یا یک زن پریشان حال و روانی باشم، دیده هم می شد، اما موضوع این است که بازی در چنین نقشی خیلی به آرزو شبیه تر بود تا واقعیت. البته این احساس من است و شاید بینندگان بگویند نقش خاصی نیست، من به آن ها هم احترام می گذارم.

می گردد راجع به کیفیت اثر و بازی شما در این نقش صحبت کرد و نقد داشت، اما پذیرفتنی است که نقش بی بی مریم تفاوت هایی دارد، چون اصولا برای خانم های بازیگر نقش زن فعال و قدرتمند کمتر نوشته می گردد.

واقعا همین طور است. البته این موضوع هم به امکانات و هم عدم توانایی بازیگران برمی گردد. رامبد جوان در مصاحبه ای درباره فیلم قانون مورفی گفته بود، ساختن فیلم اکشن بسیار سخت است و تازه بلدش هم نیستیم.

سخت به لحاظ کمبود تجربه یا امکانات؟

هر دو. مشکل ما این است که برای ساختن یک فیلم اکشن نمونه های خارجی را می بینیم و فکر می کنیم، چون آن ها پیروز هستند باید از روی دستشان بنویسیم. ما نه آن امکانات را داریم و نه آن بازیگران را؛ به خصوص آقایان، چون خانم ها به دلیل پوشش، قضیه شان فرق می کند. اغلب بازیگران ما حتی دو طبقه را هم با آسانسور بالا می روند و در فیلم ها اکت خاصی ندارند.

از سوی دیگر اصلا از بازیگران خواسته نمی گردد، اگر هم خواسته گردد و بازیگر هم از پسش بربیاد امکانات کافی برای ساخت وجود ندارد. نمی گویم امکانات نیست، اما کم است و می بینیم بیشتر کار هایی که در این زمینه انجام می گردد، کمدی از آب درمی آید و مخاطب پس می زند.

ما یک سری خصوصیات فرهنگی و قومی داریم که می توانیم در آن ها صاحب سبک باشیم. اصلا دلیلی ندارد اکشن آمریکایی بسازیم، مگر ما آمریکایی هستیم؟! ما اگر به تاریخ فرهنگی و اقوام خود بپردازیم حتی می توانیم ژانری تازه در آثار اکشن ایجاد کنیم که متعلق به خودمان است. وقتی مخاطب از سوارکاری و تیراندازی من خوشش می آید و بازخورد مثبت نشان می دهد یعنی این کار شدنی است.

برمی گردیم به همان نکته ای که درباره توانمندی های فیزیکی بازیگران گفتید. خود شما به خاطر همین ورزشکار بودن و داشتن این توانایی ها برای نقش بی بی مریم انتخاب شدید.

بله. ظاهرا برای پیدا کردن بازیگر نقش اول دردسر هایی داشتند، چون هنرپیشه ای که توانایی سوارکاری و... را داشته باشد پیدا نمی کردند و زمان و بودجه شان هم محدود بوده است. اهل فن می دانند که بدلکار پروسه تصویربرداری را طولانی می کند، چون باید یک بار تصاویر را با بازیگر بگیرند و بار دیگر با بدل و این تصاویر با هم ادغام گردد. بیننده حرفه ای هم بدل را از هنرپیشه تشخیص می دهد و مچ فیلم را می گیرد.

فرخ مجیدی، فیلمبردار این سریال یک روز به من گفت تعجب می کنم، بازیگران باید تیراندازی، سوارکاری و شنا بلد باشند. حالا شنا به دلایلی در فیلم های ایرانی زیاد استفاده نمی گردد، اما تیراندازی و سوارکاری جزو مهارت های اصلی است.

به ویژه با عقبه تاریخی که ایران دارد.

دقیقا اگر دست از کپی کردن برداریم و به اسطوره های ایرانی بپردازیم، باید بازیگرانمان به این مهارت ها مجهز باشند. باید زد و خورد ها و... در آثار ما ایرانی باشد نه شبیه آنچه کشور های دیگر می سازند. در این صورت دیگر خنده دار نیست و موجب افتخار می گردد. من از بچگی اسب و تفنگ شکاری داشتم و از پدر ورزشکارم این مهارت ها را آموختم، اما مسلما تنها من نیستم که چنین توانایی هایی دارم؛ بازیگران قدیمی و تازه ای هستند که آن ها هم از پس این کار ها برمی آیند، اما بازار کار برایشان وجود ندارد و وقتی از توانایی هایشان استفاده نمی گردد، آن ها هم دانسته هایشان را به فراموشی می سپارند.

با توجه به اشرافی که به ورزش دارید، چقدر در طراحی حرکات بی بی نقش داشتید؟

تمام طراحی ها را خود آقای شیخ طادی انجام می دادند و من با توانایی های خودم تبدیلشان می کردم به اعمالی قابل اجرا و باور پذیر، در نتیجه حاصل کار مشترک کارگردان و من بود.

در طول کار دچار آسیب نشدید؟

وقتی مدام ورزش کنی و بدن آماده ای داشته باشی، کمتر دچار آسیب می شوی، اما به هر حال ممکن است پیش بیاید و برای من هم یک بار رخ داد. باید در جایی از سریال گیوه هایم را درمی آوردم، گالش پا می کردم و از اسب می پریدم. انگشتم روی سنگ فرود آمد و از جا دررفت. بقیه سکانس را تصویربرداری کردیم و نگذاشتم کسی بفهمد. موقع ظهر بود که گفتم باید به درمانگاه بروم. آتل بستند و باز سر کار برگشتم. یک روز هم استراحت نکردم.

انتقاد دیگری که مطرح می گردد به بیان برمی گردد که گاهی ادبی می گردد و گاه عامیانه.

خیلی نمی توانم از این موضوع دفاع کنم، اما می دانم مثلا بی بی با والی ها متفاوت تر از علیمردان خان حرف می زند و لحن با توجه به مخاطب و حس و حال سکانس تغییر می کند.

مثلا در قسمت دوم لحن بی بی در نریشن هایی که در کوه و کمر می گوید، کاملا تغییر می کند و از صنایع ادبی در آن استفاده می گردد.

بی بی مریم، شاعر و به لحاظ ادبی غنی بوده است. آن نریشن شبیه دل نوشته هایی است که گاهی خودمان هم می نویسیم. این خاطره نویسی ها گاه ادبی است و گاه خودمانی. این نوسان گاهی به لهجه هم سرایت می کند. مثلا در جایی خود شما یا بازیگرانی مثل عمار تفتی کلمات لری می گویید و در ادامه باز بی لهجه می شوید.

من لری بلد نیستم و خیلی دوست داشتم یاد بگیرم برای همین فکر نمی کنم در جایی از سریال لری حرف زده باشم. اگر هم موردی بوده شاید تکرار کلمات شخص مقابلم یا چیزی شبیه به آن بوده است. همان طور که اشاره کردم مایل بودم لااقل یک ته لهجه لری داشته باشم.

اصلا شناختی از این شخصیت داشتید؟

نه متاسفانه. اول که کار را پذیرفته بودم، هر چقدر دوستان بیشتر در مورد این شخصیت برایم می گفتند، از تعجب چشمانم گشادتر می شد و با خود می گفتم چرا نباید او را بشناسم؟! بعد گفتم شاید من نمی دانم و بقیه اطلاع دارند. از دیگران هم پرسیدم و بسیاری او را نمی شناختند و افسوسم بیشتر شد. منابع کمی از ایشان در دسترس است.

برای شناخت این شخصیت منبعی در اختیارتان گذاشته شد؟

آنقدر کار سخت و فشرده بود که غیر از فیلمنامه، گفته های آقای شیخ طادی و جست وجو در اینترنت چیز زیادی در اختیار نداشتم.

این شخصیت به لحاظ سنی از شما کوچک تر است.

بله. حدود دو سال از زندگی او در 35 - 34 سالگی را می بینیم و قصه در همین مقطع به سرانجام می رسد.

جالب این است که برای شما بازیگری و شناخته شدن در سن جوانی اتفاق نیفتاد. چه حسی در این مورد دارید؟

فکر می کنم هر چیزی باید در زمان خودش اتفاق بیفتد و برای من هم زمانش الان است. شواهد هم همین را نشان می دهد. وقتی بی بی مریم در این سن به من پیشنهاد می گردد، یعنی من بردم و مزد زحماتم در این چند سال را گرفتم.

چه شد که بازیگر شدید؟

قبل از دانشگاه خیلی به بازیگری علاقه مند بودم، اما به دلایل فرهنگی، خانواده ام مایل نبود و من طراحی صنعتی خواندم و نقاشی را به صورت حرفه ای دنبال کردم. بعد از چند سال شرایط زندگی ام تغییر کرد و دیدم می توانم دنبال آن چیزی علاقه دارم بروم. در کلاس های دوبله شرکت کردم، اما دیدم دلم اکت می خواهد و دوبله جوابگوی هیجانات من نیست. به کلاس های بازیگری رفتم و پیشنهاد های کار شروع شد.

از اولین تجربه هایتان بگویید.

نقش هایی بازی کردم که به اندازه اکسسوار صحنه بود و این برایم تجربه ای شد که با کارگردانی که نمی شناسم کار نکنم و به قول و قرار های دروغینی که در مورد اهمیت نقش پیش از شروع تصویربرداری می دهند، اعتماد نکنم.

کاری هست که از بازی کردنش راضی نباشید؟

دو کار هست که به خاطرش شاد نیستم. یکی سریال خاطرات مرد ناتمام، ساخته صادق کرمیار و دیگری فیلم بن بست وثوق. این دو کار اشتباه من بود. البته کار هایی هم هست که دوست دارم و از عواملشان آموختم، مثل ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا، خرگیوش، ساعت 5 عصر، اینجا همه چیز خوب است، تنهایی لیلا و ماه تی تی.