گردشگری کشاورزی؛ لذت طبیعت گردی و بازدید از مزارع کشاورزی - مجله پیامکی

گردشگری کشاورزی یکی از شاخه های صنعت گردشگری است که علاوه بر عایدیزایی در حوزه گردشگری، می تواند به عنوان عایدی ثانویه ای برای کشاورزان به شمار آید.

در این نوع از گردشگری از ظرفیت های حوزه کشاورزی برای گردشگری استفاده می گردد. البته معمولا اشتباهی که پیش می آید و به آن توجهی نمی گردد، این است که کشاورزی، محدود به زراعت یا حداکثر باغداری شده است. در حالی که کشاورزی طیف وسیعی از فعالیت های مختلف است که زراعت، باغداری، دامداری و دامپروری، پرورش کرم ابریشم و زنبورعسل، پرورش و صید ماهی است و هر کدام از این فعالیت ها می تواند یک جاذبه برای کشاورزی باشد. بنابراین، گردشگری کشاورزی، استفاده از زیرساخت ها و فضاهای فراوری کشاورزی است که در خدمت گردشگری قرار می گیرد.

در واقع، گردشگری کشاورزی، بازدید از یک مزرعه یا فعالیت های کشاورزی برای لذت بردن، آموزش و تجربه عملی فعالیت های مربوط به کشاورزی است.

انواع مزارع گردشگری کشاورزی

مزارع تعطیلات: اقامتگاه های موجود در مزارع و باغ های نواحی روستایی برای اقامت موقت گردشگران است.

مزارع مهمان: مزارعی که در آن دامداری، سوارکاری، ماهیگیری و فعالیت های تفریحی مانند عکاسی، تیلرسواری، قایق سواری، پیک نیک، آشپزی و… صورت می گیرد.

مزارع بازدید و دیدن: در مزارع بازدید، مشاهده روش ها و مراحل فراوری محصولات کشاورزی، دامی و شیلات، جاذبه گردشگری محسوب می گردد. مشارکت همزمان در این فعالیت ها از لحاظ تفریحی امکان پذیر است.

مزارع شهفرایند: در این نوع مزارع، ساکنان شهری قطعه زمین کوچکی در نواحی کشاورزی دارند و در روزهای آخر هفته و تعطیل در آن کار می نمایند.

مزارع سلامت: مزارع سلامت مکان هایی هستند که ساکنان شهرها برای بازیابی سلامت خود و اغلب برای گذراندن دوره بیماری و یا پس از انجام عمل جراحی در آنجا اقامت می نمایند.

مزارع خود برداشت: در حالت معمول کشاورزان خود، محصولات مزارع و باغ هایشان را جمع آوری و آنها را به بازارهای مقصد منتقل نموده و به فروش می رسانند. مزارع خود برداشت، مزارعی هستند که در آن درهای مزارع به روی گردشگران باز است تا آنها خود محصولات کشاورزی را انتخاب و برداشت نمایند و محصول را به طور مستقیم از کشاورز و با مبلغ مقرون به صرفه تر از بازار خریداری می نمایند.

ابلاغ دستورالعمل صدور مجوز فعالیت گردشگری کشاورزی

به همین دلیل، چندی پیش، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: دستورالعمل صدور مجوز فعالیت گردشگری کشاورزی و نظارت بر آنها از سوی وزیر به 31 استان کشور ابلاغ شد.

ولی تیموری گفت: نظر به تغییرات جهانی و لزوم تنوع بخشیدن به محصولات گردشگری و با توجه به افزایش گرایش به انواع گردشگری تخصصی و ضرورت ارائه خدمات طبق علایق خاص به گردشگران، این شیوه نامه با هدف بهبود معیشت کشاورزان و توسعه پایدار روستایی، حفظ حقوق و منافع مشروع قانونی فعالان بخش گردشگری کشاورزی و استفاده از ظرفیت آنها جهت پیشبرد اهداف گردشگری و نظارت بر فعالیت و عملکرد آنها، کاهش بیکاری و افزایش عایدی روستاییان و کاهش آثار نامطلوب زیست محیطی ابلاغ شده است.

در همین رابطه، خبرنگار مجله گردشگری خبرنگاران با ناصر رضایی، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به مصاحبه پرداخت.

ناصر رضایی در پاسخ به این سوال که آیا در حال حاضر در ایران گردشگری کشاورزی داریم؟ گفت: بله، در حال حاضر، یک نمونه شاخص آن، فراوری گل در قمصر کاشان است که در فصل برداشت گل، گردشگرانی به کاشان می فرایند و هم برداشت و هم صنایع تبدیلی آن را از نزدیک می بینند و خرید می نمایند. حتی این مراسم، هر سال به شکل جشنواره گلاب گیری کاشان، به عنوان میراث ناملموس برگزار می گردد. البته این جشنواره، سال جاری به خاطر کرونا لغو شد.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن، مزارعی هم در استان گلستان، گیلان، مازندران و تهران وجود دارد که به صورت اختصاصی برای گردشگری کشاورزی ساخته شده اند و گردشگرها به آنجا می فرایند و با مراحل کشاورزی در حوزه های مختلف آشنا می شوند. به عنوان مثال، یک مزرعه پرورش شترمرغ می تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری کشاورزی مورد استفاده قرار بگیرد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر اینکه در گردشگری کشاورزی، یک بخش از عایدی کشاورزان، گردشگری است و نباید فراوری کشاورزی را کنار گذاشت و فقط به فکر گردشگری بود، توضیح داد: این نوع از گردشگری، زیرساخت های خاص خود را می خواهد اما درعین حال باید بدانیم که نباید بیش از میزان به طبیعت تجاوز کنیم و شرایط طبیعی آن را به خاطر گردشگری برهم بزنیم.

وی ادامه داد: اقامتگاه های بوم گردی شاید مستقیما گردشگری کشاورزی نباشد ولی می تواند به عنوان بازوی کمکی باشد. از سوی دیگر، گردشگری کشاورزی، گردشگری خلاق هم هست چون کسانی که برای گردشگری کشاورزی اقدام می نمایند، می خواهند به یک شکلی با فرایندهای کشاورزی آشنا شوند. مثلا وقتی کسی می خواهد فرایند برداشت زعفران را ببیند، باید بداند که باید صبح زود برای چیدن زعفران برود، بنابراین باید مکانی در نزدیکی مزرعه برای اقامت وجود داشته باشد اما نباید اجازه دهیم این زیرساخت ها در خود مزرعه پیاده سازی گردد.

رضایی اضافه کرد: ضمن اینکه باید درنظر داشت که همه فعالیت های کشاورزی ممکن است به خود زمین مرتبط نباشد و اصلا شرایط تخصیص برای گردشگری کشاورزی را نداشته باشند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: گردشگری کشاورزی می خواهد بخشی از عایدی کشاورزان را که خام فروشی می نمایند، افزایش دهد.

وی در پاسخ به این سوال که در شرایط کرونا می توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم؟ توضیح داد: با رعایت پروتکل ها و با توجه به اینکه در گردشگری کشاورزی، فضا، فضاهای باز است، می توان با برنامه ریزی از این ظرفیت ها استفاده کرد. اعتقاد من بر این است که ما در گردشگری باید با یک رویکرد جدیدی وارد شویم و همواره با گردشگری انبوه مخالف بودم ولی حالا خوشبختانه یا متاسفانه به خاطر شیوع کرونا شرایطی پیش آمده که ما با برنامه ریزی می توانیم این کار را انجام دهیم که البته این امر، احتیاج به زیرساخت، مخصوصا زیرساخت های تبلیغاتی برای معرفی این فضاها دارد.

رضایی درباره ظرفیت گردشگری کشاورزی در استان تهران اضافه کرد: هر چند الان در شهر تهران زمین های کشاورزی خیلی کم شده است اما سمت شهرری که منطقه 20 تهران است، باز هم زمین های کشاورزی را می توان دید. در اطراف تهران هم فضاهای جنگلی طبیعی و هم مصنوعی داریم و فضاهای کشاورزی خوبی داریم. ما نباید تهران را فقط شهر تهران ببینیم. استان تهران از انتهای منطقه 22 تا دماوند و منطقه کویری مرز استان قم و منطقه ها کوهستانی که در شمال استان تهران است، فضای خوبی برای توسعه گردشگری کشاورزی دارد.

وی در انتها گفت: جنس مرغوب خاک و وجود آب های زیرزمینی، امکان سرمایه گذاری برای ایجاد مزرعه هایی با هدف کشت گیاهان دارویی یا گل های زینتی را دارد که می تواند جاذبه ای برای گردشگران ایجاد نمایند.